Thiết kế UX - UI - Những khái niệm mơ hồ mà đầy quyền lực

Hầu như trong mỗi bài viết của Mona Media, tôi đều nhắc đến công nghệ thiết kế UX/ UI kèm theo một đôi dòng phân tích đơn giản. Nhưng đôi dòng đó lại không đủ để khách hàng của chúng tôi hiểu hết tầm quan trọng của kỹ thuật này, chưa thể phân biệt giữa UI và UX khác nhau như thế nào. Chính vì vậy, trong bài viết này, tôi muốn chia sẻ nhiều thông tin chi tiết hơn để bạn hiểu thiết kế UI/ UX trên một dự án website là gì, công việc cụ thể của người thiết kế là gì.

Thiết kế UX là gì - Thiết kế UI là gì?

Tôi sẽ bắt đầu bài viết bằng cách giới thiệu lại định nghĩa của hai thuật ngữ tưởng như quen mà làm như không quen này.

UI Design là viết tắt của User Interface Design - Tức là thiết kế giao diện người dùng

UX Design là viết tắt của User Experience Design – Là thiết kế trải nghiệm người dùng

Chỉ vậy thôi???

Nếu vậy thôi thì đơn giản quá. Ai cũng dịch được đâu cần tôi phải dành bài viết dài để chỉ dịch từ tiếng Anh sang tiếng em, à không, tiếng Việt.

Nói về khái niệm Thiết kế UX - Thiết kế UI, không chỉ người ngoại đạo không liên quan gì tới lập trình, mà với chúng tôi, những kẻ ăn nằm với nghệ thuật làm đẹp cho đời này cũng là khái niệm tương đối mơ hồ. Nói mơ hồ không phải là không biết, nhưng để nói rõ cụ thể trắng ra trắng, đen ra đen, ra ngô ra khoai thì không có cái định nghĩa nào ngoài hai dòng tôi ghi ở trên. Mỗi ngày người thiết kế UX, UI phải thực hiện và quản lý rất nhiều công việc khác nhau chỉ mong một điều nhỏ nhoi là khách hàng hài lòng, thoải mái khi thao tác trên website của mình mà thôi. Cụ thể sẽ như thế này:

Thiết kế UX

Thiết kế UX gắn liền với cảm nhận người dùng đối với một sản phẩm nào đó không nhất thiết là công nghệ. Thiết kế UX trong thiết kế website là sự tiếp nối của thuật ngữ này vì sự xuất hiện lần đầu tiên của UX để phục vụ cuộc sống của con người. Tôi lấy một ví dụ trong đời sống trước để bạn dễ hình dung như cái ghế thì ngồi sao cho êm ái nhất, thoải mái nhất, cho nên các chuyên gia đã tạo ra những chiếc ghế có đệm êm, có tay vịnh, ngả lưng vừa phải,…Còn trên website, đó là làm thế nào để người dùng thao tác đơn giản nhất, trên Smartphone thì phải lướt “sướng” nhất, làm thế nào để nhu cầu tra cứu, liên lạc, chia sẻ thuận tiện nhất.

Các chuyên gia UX không phải là một chuyên gia đồ họa. Họ không làm việc với các công cụ thiết kế mà làm việc nhiều hơn với con người, những người dùng cuối sẽ thao tác trên website. Phải xem đối tượng như người yêu, phải biết họ muốn gì, hành vi của họ như thế nào, thói quen ra sao,… tất tần tật mới có thể phân tích, tìm ra vấn đề và đưa ra giải pháp tối ưu. Phỏng vấn, khảo sát, theo dõi, đuổi theo, quan sát,… sẽ là “nghề tay trái” của một người làm UX chuyên nghiệp.

Thông thường, để có một bản thiết kế UX, một chuyên gia phải tiến hành các bước sau:

-       Bước 1: Nhận dự án và tìm hiểu sơ bộ

-       Bước 2: Tiếp cận, tìm hiểu và phân tích đối tượng (đây là một bước dài hơi, đòi hỏi người thực hiện phải tinh tế, linh hoạt)

-       Bước 3: Sau khi có kết quả sẽ tiến hành phân tích yêu cầu người dùng, mô phỏng thao tác bằng các sơ đồ, đưa ra giải pháp

-       Bước 4: Nhận định các Persona, các tình huống có thể xảy ra, rủi ro có thể gặp phải

-       Bước 5: Xây dựng các bản mockup - bản vẽ sơ khai và kiểm chứng

-       Bước 6: Nếu kiểm chứng cho kết quả tốt, UX Designer sẽ tiếp tục hoàn thiện và cho ra đời bản Prototype

-       Bước 7: Tiếp tục kiểm tra và cho ra sản phẩm cuối cùng

-       Bước 8: Hoàn thiện sản phẩm và kiểm tra với người dùng

-       Bước 9: Đưa qua cho bộ phận lập trình và tạo ra thành phẩm

Lối đi này hơi dài để bạn có thể hình dung công việc cụ thể của một UX Designer là như thế nào. Để ra được một sản phẩm hoàn chỉnh, họ phải thử nghiệm, test đi test lại rất nhiều lần. Ví dụ ở trên là chưa kể ở bước nào đó giữa quy trình mà thất bại là phải trở lại từ đầu.

Đến đây, bạn đã có thể hình dung thế nào là thiết kế UX rồi chứ. Nói tóm lại, nó là kết quả của một cuộc nghiên cứu người dùng dài hơi giải quyết một vấn đề nào đó của người dùng để trải nghiệm của họ trên website (Smartphone) thuận tiện hơn, “sướng” hơn. Còn chuyên viên UX biết đồ họa đấy nhưng công việc chính của họ là nghiên cứu, phân tích, thử nghiệm rồi phân tích, thử nghiệm,… cho đến khi thành phẩm hoàn hảo nhất.

Thành phẩm của UX chưa phải là sản phẩm cuối cùng mà người dùng sử dụng, cần phải có sự giúp sức của thiết kế UI và một vài thao tác khác nữa thì mới coi là hoàn thiện.

Thiết kế UI

Khái niệm Giao diện người dùng liên quan đến tính tương tác nhiều hơn. Các chuyên gia UI sẽ tập trung vào cách mà sản phẩm trình diễn cho người dùng. Như nút Like, share nên nằm bên trái hay bên phải của bài viết, icon kêu gọi hành động trên Landing Page nên chọn màu gì, nằm bên trên hay bên dưới, nút nagivation nên chọn hai gạch hai ba gạch, gạch ngang hay gạch đứng,… Cái này nên dùng hình đại diện hay hiện đường link. Nhấp vào hình tròn thì đi đâu, nhấp vào hình vuông sẽ về đâu,… Nhưng dù thế thế nào, thiết kế vẫn phải đảm bảo tính đồng nhất xuyên suốt website để người dùng không bị lấn cấn khi sử dụng.

Một bộ phận thiết kế nữa cũng không kém phần quan trọng khi thiết kế website bên cạnh UX – UI là thiết kế trực quan (Visual Design).

Visual Design là gì - Thiết kế trực quan là gì?

Một ví dụ đầu tiên nhé. Tôi có một người bạn từng làm tại một shop bán giày nữ và anh ta từng chia sẻ với tôi, cùng một mẫu giày, nhưng nếu có màu đen thì số lượng bán đôi màu đen luôn cao hơn những màu còn lại, thậm chí là quản lý phải yêu cầu sản xuất thêm mẫu giày màu đen nếu nó không có mặt trong những đôi mẫu. Lý do rất đơn giản, vì giày màu đen dễ phối trang phục hơn và quan trọng là khách hàng “cảm thấy” nó lâu cũ hơn những màu khác.

Vậy trở lại website, cũng là màu sắc, tôi lấy ví dụ ngay trên bài viết này. Tại sao chúng tôi chọn chữ màu đen trên nền màu trắng mà không làm ngược lại hoặc chọn màu chữ xanh cho hợp màu thương hiệu của Mona Media? Bởi vì theo nghiên cứu, chữ đen trên nền trắng dễ đọc nhất trong tất cả các sự phối màu. Thêm nữa nhé, font chữ mà chúng tôi đang sử dụng cũng phải trải qua quá trình nghiên cứu người dùng sao cho dễ đọc nhất.

Như ví dụ, người chịu trách nhiệm bên mảng thiết kế trực quan lại quan tâm đến giao diện hiển thị. kiểu xuất hiện giao diện lung linh, icon bắt mắt, màu sắc phù hợp với từng phần trên website và hợp với màu thương hiệu, cỡ chữ, màu chữ, font chữ,… Các nguyên lý thị giác được tận dụng tối đa trong khâu này.

Motion Design

Tiếp tục là thiết kế chuyển động. Motion Designer là người chịu trách nhiệm tạo ra các chuyển động khi người dùng giao tiếp với một bộ phận nào đó trên website. Chẳng hạn bây giờ bạn cuộn trang lên đầu sẽ thấy phần chuyển động của Header, đó là tác phẩm của thiết kế chuyển động.

Vậy, chúng ta có 4 kiểu thiết kế với 4 vai trò khác nhau, liệu chúng có liên quan đến nhau hay không? Câu hỏi lớn là đây.

Tất nhiên là chúng liên quan đến nhau, không thì tại sao tôi lại gom chung vào một bài? À, mà cũng có nhiều bài nói về những vai trò không liên quan đến nhau. Thôi trở về câu hỏi lớn, đối với thiết kế website, cả 4 công việc này liên quan mật thiết với nhau. Bạn hãy xem lại 9 bước mà một UX Designer thực hiện ở phần trên, các khâu tạo ra bản Mockup hay Prototype chính là do UI Design, Visual Design và Motion Design (nếu cần) thực hiện. Trong quá trình đó, luôn luôn người làm UX phải tương tác với các đồng nghiệp của mình để tạo ra thành phẩm đúng nhất. Và sau tất cả, khâu lập trình là cuối cùng.

Kết bài!

Bây giờ chắc bạn đã hiểu vai trò của thiết kế UX/ UI trong mỗi dự án thiết kế website tại Mona Media. Mỗi website mà bạn đang sử dụng chính là sản phẩm được tạo thành từ rất nhiều công đoạn, được thực hiện bởi rất nhiều người thuộc nhiều chuyên môn khác nhau. Chúng tôi gọi đó là một quá trình chuyên nghiệp và khép kín. Tại Mona Media, mỗi người là một chuyên gia trong từng lĩnh vực mà họ đảm nhận.

Nếu thích bài viết, hãy Like và Share. Nếu cần tư vấn thêm, hãy liên hệ với chúng tôi - Mona Media:

-       Hotline: 0126 922 0162

-       Email: mon@mona.media

-       Địa chỉ: Số 7 Trường Sơn, Phường 15, Quận 10, Tp. HCM (Cạnh CV Lê Thị Riêng)

26 tuổi

Người ta thường nói về tuổi 25 còn mình muốn nói về tuổi 26. Vì từ 25 trở về trước, cuộc sống của mình Smooth lắm.
Những biến đổi ở tuổi 25 hay thất bại ở tuổi 26 có lẽ cũng chẳng khác mấy đâu. Nói đúng hơn, 25, 26 chỉ cách nhau một ngày chứ mấy.
Dù sao cũng cảm thấy may mắn vì thất bại, dù rằng bây giờ mình cũng không biết xoay sở sống sao trong 1 tháng sắp tới nữa.
Mình cứ tự hỏi không biết bao giờ thì mình vấp ngã. Thế nào cũng phải có một sự thay đổi lớn với mình. Mình cảm nhận được rằng mình khác bạn bè đồng lứa khi tụi nó ra vẻ người lớn, chính chắn từ lâu còn mình thì cứ như một đứa con nít, suy nghĩ nông cạn, ngắn ngủn, sống vì định hướng bản thân, không màn thế sự xung quanh. Cũng mơ hồ nhận thấy sẽ có biến nhưng khi biến đến mình vẫn rất bất ngờ. Mọi thứ ập vào mình một cách đột ngột. Mình như kẻ trên mây rớt tủm xuống biển, mà ở dưới biển lại có thêm 1 cái giếng tự nhiên bí ẩn. Thế là mình tiếp tục rớt. Mình hoang mang không biết chuyện gì đang xảy ra. Mọi thứ sao lại như thế này. Cho đến bây giờ cũng chẳng biết chừng nào mình mới chạm đáy.
Cái sự rơi này làm thay đổi mọi thứ của cuộc đời mình từ ngoại hình, tính cách, quan điểm, suy nghĩ, hành động, nhận thức,... tất tần tật những thứ xưa giờ vốn tồn tại yên bình thoắt biến một cách nhanh chóng. Mình chẳng thể vớt vát, níu giữ được tí gì.
Giờ đây mình xây dựng mọi thứ lại từ đầu. Nung những viên gạch đầu tiên vì mình cũng chẳng còn tiền mua gạch, đành tự chế thôi. Nhưng không sao, điều đó không quan trọng.
Sau tất cả, điều mình muốn nói với chính mình và với những ai đọc được bài viết này, rằng: Trong lúc hoang mang nhất, thất bại nhất của cuộc đời hay để đưa ra một quyết định gì đó quan trọng, bạn có thể hỏi ý kiến của nhiều người, những người bạn đặt niềm tin, bạn cần tư vấn,.... Nhưng, dù thế nào, bạn cũng phải dành cho mình một khoảng thời gian riêng tư, chỉ mình bạn. Bạn xâu chuỗi tất cả mọi thứ, từ bản thân bạn, từ sự việc đã đang xảy ra, từ mọi người xung quanh, các mối quan hệ, tất tần tật những gì bạn có thể nghĩ đến. Để, bạn đưa ra cho mình quyết định cuối cùng của bạn. Lưu ý đó là của bạn. Bạn có những kinh nghiệm sống trong quá khứ, khi bạn còn nhỏ và đó có thể là bản năng của bạn mà đôi khi bạn không nhận ra. Tin tôi đi, bạn mạnh mẽ hơn rất nhiều những gì bạn nghĩ đấy. Những người cho bạn lời khuyên, họ không phải bạn. Lời khuyên của họ dựa trên quan điểm cá nhân được tạo nên từ nhận thức, kiến thức, kinh nghiệm sống trong môi trường, văn hóa, con người mà họ tiếp xúc chứ không phải của bạn. Lời khuyên không sai, nhưng đôi khi nó không phù hợp. Họ không phải bạn. Hãy sống cuộc đời của bạn. Bạn là một màu sắc của cuộc sống này. Hãy sống là chính bạn. Đừng sợ hãy! Phải thất bại bạn mới đứng lên được, mới khám phá con người thật của mình. Cũng giống như mình chờ đợi thất bại dù cảm giác nó chẳng feel chút nào. Nhưng thất bại để mình có thể hiểu mình và viết được những dòng note này dành cho MÌNH và cho BẠN.

Xỉn!

Lang thang, không bến đậu là cảm xúc của mình bay giờ.
Mênh mênh, măng măng
Trời trời, đất đất

Có nhiều thứ muốn nói ra cho thỏa lòng mà cũng lại chỉ muốn cho mình mình biết thôi. Vì có nói ra ai sẽ hiểu.
Dù cho có hiểu cũng không chốt chuyện được.

Ở nhà một mình dễ bị tự kỉ lắm, không ai nói chuyện. Nói chuyện một mình sẽ bị điên đó.
Về nhà lại sợ mẹ lo.
Ở lại thì chán.

Mênh mênh, măng măng
Trời trời, đất đất

Đi về đâu, về đâu cũng là thế mà

Biết!

Biết là phải kiểm soát cảm xúc mà làm sao được khi cảm xúc là nước, không thể nắm bắt. Giả dụ có tác động để nước chảy thành dòng thì rồi nước chảy cũng xoáy mòn tất cả những gì đã định sẵn. Rồi cảm xúc cũng vỡ bờ.

Biết là khác xa nhau, như thuộc về hai thế giới mà giờ lỡ thích rồi sao giờ. Mịa. Mình thích thì mình yêu thôi.

Biết!

2 tháng 1 tuần.

Sống trong hư ảo.

Bây giờ là tháng thứ 3. Hết rồi, chẳng còn gì nữa.

Chỉ còn 1 chữ Đau!
Đau lắm.

Em của ngày hôm qua

Em của ngày hôm nay vẫn là em của ngày hôm qua và thêm một chút nữa.
Một chút trầm
Một chút nhẹ
Một chút yên
Một chút êm
Một chút lặng
Một chút
Một chút
Một chút
Nhưng vẫn là em của ngày hôm qua!

Khởi nghiệp như Lê Hồng Minh

Để Startup công nghệ không nhất thiết bạn phải là thiên tài trong lĩnh vực lập trình.

Lê Hồng Minh là một ví dụ cụ thể. Xuất phát điểm là một nhân viên tín dụng tại Vina Capital và là ông chủ của một quán Internet nhỏ, điều gì đã đem đến thành công cho Lê Hồng Minh ngày nay. Theo chân bài viết “Lê Hồng Minh và câu chuyện về VNG”, Mona Media muốn chia sẻ với các bạn rằng chỉ cần đam mê và có ý tưởng các bạn hoàn toàn có thể khởi nghiệp và thành công trong mảng công nghệ hiện nay.

Giai đoạn 1: Đam mê và hình thành ý tưởng

“Founder” của VNG bắt đầu sự nghiệp của mình là một cậu bé mê các trò chơi trên máy tính và tiếp tục là anh nhân viên văn phòng mê game. 5 tiếng chơi game mỗi ngày là lịch trình cố định của Lê Hồng Minh khi ấy. Nhưng chưa đủ, sự đam mê mãnh liệt thôi thúc anh muốn sở hữu một công ty game của riêng mình. Từ đam mê đến ý tưởng, đôi khi chỉ đơn giản thế thôi.

Giai đoạn 2: Hành động

Thật ra rất nhiều bạn có đam mê, có rất nhiều ý tưởng độc đáo và … không gì nữa. Các bạn không dám hành động hoặc chỉ làm nửa vời, mau nản. Đó là trở ngại hành động lớn nhất.

Một bài viết chia sẻ về kinh nghiệm Startup gần đây nói rằng, làm Startup hãy là nghĩ lớn nhưng làm “nhỏ thật nhỏ”. Vì nếu bạn muốn làm to ngay từ ban đầu, bạn cũng sẽ chẳng biết phải làm gì đâu khi không có nền tảng và kinh nghiệm. Lê Hồng Minh cũng không thành lập công ty VNG ngay khi có ý tưởng.

Năm 2003, sau khi tham gia Hội chợ World Cybergames tại Hàn Quốc, Lê Hồng Mình chỉ mở một quán Internet nhỏ để kinh doanh dịch vụ, quan trọng hơn là để được chơi game thỏa thích. Rồi thì nghề dạy nghề. Chắc chắn trong giai đoạn này, “founder” của VNG cũng đã tích cóp cho mình một số ít kinh nghiệm quản lý và có cái nhìn tổng quan về thị trường game trong nước.

Rồi ở thời điểm mà tất cả những người chơi game tại Việt Nam đều gặp rắc rối về ngôn ngữ, ai cũng mong muốn sẽ có phiên bản tiếng Việt để chơi game dễ dàng hơn thì chỉ có Lê Hồng Minh “xách ba lô lên và đi” tìm mua bản quyền từ các nhà phát hành game ở Hàn Quốc, Trung Quốc,…là những thị trường game lớn khi đó để hiện thực hóa mong ước.

Game Võ Lâm Truyền Kỳ đạt tới một triệu game thủ chỉ sau một thời gian ngắn ra mắt từ năm 2005 (1 năm sau khi VNG thành lập) là kết quả cho sự đam mê và quyết tâm hành động của Lê Hồng Minh cùng đồng đội của mình.

Nếu các bạn đã đọc bài viết về “Những thuật ngữ mà Startup cần biết” thì sẽ thấy rằng, đây là giai đoạn Startup nhận được quỹ đầu tư từ các nhà đầu tư tài chính vì công ty đã có khách hàng, doanh thu và tiềm năng phát triển. Thật vậy, sau khi đạt được thành công bước đầu, VNG đã nhận được vốn đầu tư từ quỹ đầu tư mạo hiểm IDG Ventures. Quỹ đầu tư không chỉ đem về nguồn vốn cho VNG mà còn là động lực cực lớn để công ty đẩy mạnh phát triển. Và ý tưởng sẽ sinh ý tưởng.

Giai đoạn 3: Ý tưởng sinh ý tưởng

Một số Startup thành công trong giai đoạn này có thể chỉ cần hoạt động để tiếp tục phát triển ý tưởng và duy trì doanh nghiệp.

VNG không dừng lại ở đó. Công ty tiếp tục phát triển và cho ra đời những ý tưởng công nghệ mới, đáp ứng nhu cầu sử dụng của cộng đồng internet. Và rồi chúng ta biết đến Zing MP3, Zing Chat, Zing News, mạng xã hội Zing Me, gần đầy nhất là Zalo và tháng 11 này sẽ tiếp tục là một ứng dụng mới hứa hẹn sẽ gây xôn xao cộng đồng mạng vì những tiện ích bất ngờ của nó.

Giai đoạn không phải là giai đoạn cuối: Là giai đoạn mà các Startup kể cả VNG với niềm đam mê không bao giờ cạn ý tưởng độc đáo, quyết tâm hành động vì đam mê sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ.

Chúng tôi nghĩ rằng, ngoài những kinh nghiệm khởi nghiệp thành công được chia sẻ ở trên, bài học thành công lớn từ Lê Hồng Minh là sự cho đi và nhận lại. Nghe có mùi triết lý nhưng Mona Media nghĩ rằng, các Startup công nghệ ngày nay có thể học hỏi từ đây.

Dẫn chứng cho điều này và cũng để kết thúc bài viết, Mona Media xin phép trích dẫn câu trả lời của của Lê Hồng Minh trong bài viết cho câu hỏi rằng hiện tại Zing Me đang mở cửa cho các nhà phát triển game của bên thứ ba có thể sử dụng nền tảng của họ thì liệu các trò chơi của bên thứ ba có lấn át các trò chơi trên Zing Me hay không? Câu trả lời chứng minh rằng cho đến thời điểm hiện tại, Lê Hồng Minh vẫn thành công với bài học từ sự cho đi và nhận lại của mình:

“Chúng ta không thể có được sự tốt nhất cả hai mặt. Chúng tôi tin rằng việc phát triển ứng dụng trên nền tẳng Zing Me giúp cho các bên thứ ba có thể thu được lợi nhuận. Chúng tôi được lợi là số người dùng sẽ tăng lên và giúp công việc kinh doanh có lãi về lâu về dài”.

Startup là gì? Những thuật ngữ mà Startup cần biết

Startup chỉ những công ty đang trong giai đoạn khởi nghiệp. Những thuật ngữ đang được dùng phổ biến hiện nay nói về một mảng nhỏ hơn là các công ty khỏi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ.

Để khởi nghiệp thành công, ngoài ý tưởng độc đáo, các Startup còn phải có những bước đi đúng đắn. Ứng với từng giai đoạn phát triển sẽ có những thuật ngữ mà mỗi người làm Startup cần phải biết rõ để vận dụng hiệu quả:

• Founder: người sáng lập/ nhà sáng lập. Đối với Startup, “Founder” là một hoặc một vài người tìm ra một ý tưởng mới và muốn phát triển nó thành một sản phẩm/ dịch vụ cụ thể.

VD: Mark zuckerberg - founder của Facebook, Lê Hồng Minh - founder của VNG, …

• Bootstrapping: Tự lực. Startup sẽ sử dụng nguồn vốn nội lực để thực hiện ý tưởng của mình. Thường đây sẽ là giai đoạn đầu tiên khi bắt đầu, doanh nghiệp không cần quá nhiều vốn, và ý tưởng cũng chưa đủ lực để thu hút vốn từ các nhà đầu tư. Một số Startup có nguồn vốn lớn, quá trình tự lực sẽ kéo dài hơn.
• Funding: Gọi vốn. Khi nguồn vốn tự lực không còn đủ để duy trì và tiếp tục phát triển ý tưởng, các startup phải tiến hành kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư. Quá trình có thể trải qua nhiều vòng và với mỗi lần kêu gọi vốn, doanh nghiệp startup sẽ được định giá lại.

Những vòng gọi vốn mà các Startup có thể trãi qua:

• Crowd Founding: Gọi vốn cộng đồng. Thường nên là vòng đầu tiên để kêu gọi vốn từ các vườn ươm.
• Incubator/ Accelerator: Vườn ươm. Giai đoạn đầu trong vòng gọi vốn cộng đồng, khi các Startup bắt đầu kêu gọi đầu tư hoặc cả khi bắt đầu thực hiện ý tưởng, họ có thể liên hệ sự hỗ trợ từ các vườn ươm. Vườn ươm hay còn được gọi là các tổ chức hỗ trợ tăng tốc khỏi nghiệp. Những tổ chức này sẽ đứng ra tư vấn các vấn đề về pháp lý, chính sách, chuyên môn, không gian làm việc và vốn cho các Startup nhằm mục đích chính là giúp Startup có được những khách hàng đầu tiên và dễ dàng kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư sau này.

Có thể dễ dàng tìm thông tin các vườn ươm này khi bạn tìm kiếm trên google hoặc Facebook với từ khóa “vườn ươm”. Bạn cũng có thể theo dõi, tham gia các diễn đàn về Startup để biết thêm thông tin và kinh nghiệm

• Seed Round: Vòng hạt giống. Là khi các Startup kêu gọi và nhận vốn đầu tư từ nhà đầu tư thiên thần
• Angel Investor: Nhà đầu tư thiên thần. Là những nhà đầu tư có số vốn nhỏ, thường là những nhà đầu tư cá nhân. Giai đoạn đầu các Startup sẽ kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư thiên thần. Họ có thể là gia đình, bạn bè, người thân,… của Startup.
• Serial Rounds: Vòng cấp vốn. Ví dụ: Serial A, B, C,…

Serial A là vòng cấp vốn đầu tiên từ các nhà đàu tư mạo hiểm. Các vòng B, C, … tiếp theo có cần thiết hay không phụ thuộc vào đặc thù và quy mô của từng doanh nghiệp.

• Capital Investor: Nhà đầu tư tài chính. Là những nhà đầu tư chuyên nghiệp, thường quản lý những quỹ đầu tư mạo hiểm. Các nhà đầu tư tài chính thường chỉ rót vốn vào những Startup đã có khách hàng, có doanh thu và đang trong giai đoạn mở rộng phát triển.
• Strategic Investor: Nhà đầu tư chiến lược vừa đầu tư tài chính vừa cùng làm việc với Startup
• Venture Capital: Quỹ đầu tư mạo hiểm với lượng vốn lớn
• Piching: Thuyết trình. Vấn đề quan trọng nhất quyết định việc kêu gọi vốn có thành công hay không là thuyết trình. Startup phải trình bày như thế nào để thu hút sự chú ý của nhà đầu tư và họ cảm thấy mình sẽ được những lợi ích gì khi đầu tư phát triển dự án này.

Một số kinh nghiệm cho thấy rằng Startuo nên chuẩn bị Slides thuyết trình ngắn gọn, đơn giản, tập trung trong 10 Slides và nêu được điều cốt lõi.

• Term Sheet: Tài liệu đưa ra các điều khoản mà nhà đầu tư yêu cầu đối với Startup.

Nội dung chính của 1 bản Term Sheet thường gồm: số tiền, cách giải ngân, số lượng cổ phần sở hữu, điều kiện thoát,…

• Growth Hacking: là một cách làm Marketing mới dành cho Startup, bắt đầu từ việc tăng trưởng người dùng thay vì làm thương hiệu như trước đây.
• Exiting: Thoái vốn/ Hoàn vốn. Đây là giai đoạn cuối khi Startup đã trưởng thành. Khi doanh nghiệp Startup đã phát triển đủ mạnh, Startup sẽ tiến hành thoái vốn/ hoàn vốn cho nhà đầu tư theo ty lệ đã thỏa thuận. Có 2 cách để Exiting:

Merger and Acquisition (M&A): Mua bán và sát nhập. Startup sẽ bán công ty để thu về tiền mặt hoàn trả lại cho các nhà đầu tư. M&A có thể là bán toàn bộ hoặc từng phần doanh nghiệp, từng sản phẩm, sở hữu trí tuệ,… Phần lớn Startup không mong muốn chọn giải pháp này. Đây thường là lựa chọn của những doanh nghiệp đã đi vào giai đoạn thoái trào.

IPO: Đưa công ty lên sàn chứng khoán. Lúc này công ty không còn được gọi là Startup nữa vì bất cứ ai cũng có thể trở thành nhà đầu tư bằng cách mua cổ phiếu mà công ty phát hành.

Mona